Ostatnia bitwa Sosabowskiego

Treść

Od ponad roku resort spraw zagranicznych, przy wsparciu eksperckim ministerstwa obrony, usiłuje doprowadzić do rehabilitacji gen. Stanisława Sosabowskiego. Rozmowy z Brytyjczykami idą jednak jak po grudzie. Nieprzychylne stanowisko władz brytyjskich w sprawie powrotu do kwestii ponownej oceny roli gen. Stanisława Sosabowskiego jest prezentowane konsekwentnie i nie ma sygnałów, aby w najbliższym czasie mogło się zmienić. Starania o rehabilitację dowódcy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej Polska rozpoczęła w lutym 2011 roku. Przywrócenie należnych generałowi honorów w roku obchodów jego 120. urodzin miałoby symboliczny wymiar.

Gorzkie ordery
Według zapewnień Ministerstwa Spraw Zagranicznych kwestia symbolicznego zadośćuczynienia i uznania przez stronę brytyjską zasług gen. Stanisława Sosabowskiego oraz żołnierzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej w operacji Market Garden od lutego 2011 r. jest regularnie poruszana w rozmowach ze stroną brytyjską. Należy przypomnieć, że Wielka Brytania nadała Kawalerię Orderu Imperium Brytyjskiego gen. Sosabowskiemu oraz odznaczenia państwowe grupie żołnierzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, co nieodmiennie rzutuje na brytyjskie stanowisko w sprawie ewentualnego dalszego ich uhonorowania - wskazuje MSZ. Londyn z pewnością odnotował też decyzję Senatu RP dotyczącą uhonorowania polskich żołnierzy, a tegoroczne obchody 120. rocznicy urodzin gen. Sosabowskiego mają być doskonałą okazją do przybliżenia Brytyjczykom postaci generała oraz rozpowszechnienia wiedzy na temat polsko-brytyjskiej współpracy podczas wojny. W tym celu polskie i brytyjskie instytucje mają zorganizować m.in. konferencje naukowe. Liczymy, że działania MSZ oraz polskich placówek dyplomatycznych w Wielkiej Brytanii doprowadzą do sprawiedliwej oceny postaci generała oraz przyczynią się do odpowiedniego uhonorowania jego zasług - wskazują polscy dyplomaci.
W proces rehabilitacji gen. Sosabowskiego zaangażowane jest też Ministerstwo Obrony Narodowej, które podkreśla, że zasługi generała są bezsprzeczne. Określenie "rehabilitacja" należy traktować umownie, gdyż pod względem prawnym gen. bryg. Stanisław Sosabowski jej nie wymaga. Strona polska dąży jednak do tego, by poprzez szczególne uhonorowanie generała i przypomnienie jego zasług władze brytyjskie uznały wcześniejsze traktowanie Stanisława Sosabowskiego i jego żołnierzy (niesprawiedliwe opinie formułowane przez brytyjskich dowódców pod adresem generała i jego podkomendnych, naciski na polskie władze, by usunięły go ze stanowiska dowódcy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, pomijanie lub umniejszanie ich zasług zarówno przez oficjalne władze, jak i historyków oraz publicystów) za niesłuszne - tłumaczy resort obrony. Warto zaznaczyć, że poświęcenie polskich żołnierzy zostało docenione już przez Holandię. Stało się to w 2006 roku, po opublikowaniu dokumentów historycznych, według których przyczyną porażki były błędy taktyczno-organizacyjne brytyjskiego dowództwa.

Fiasko zespołu
Na rehabilitację gen. Sosabowskiego przez Brytyjczyków liczono we wrześniu ubiegłego roku, przed którymi jesienią 2010 roku resorty spraw zagranicznych i obrony narodowej wystąpiły do swych brytyjskich odpowiedników w sprawie "możliwości symbolicznego zadośćuczynienia i uznania zasług przez stronę brytyjską gen. Sosabowskiego i żołnierzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej w operacji Market Garden". Liczono, że niezależny zespół z udziałem historyków polskich i brytyjskich na podstawie dokumentów doceni rolę Polaków w walkach, a wspólne stanowisko zostanie odczytane weteranom podczas uroczystości w Driel i oficjalnie znajdzie ono swoje miejsce w brytyjskich opracowaniach historycznych. Tak się nie stało. Jak informuje MON, w odpowiedzi na list (z marca 2011 r.) szefów resortów spraw zagranicznych i obrony narodowej do ich odpowiedników w Anglii, zawierający konkretne propozycje wspólnego wystąpienia podczas obchodów rocznicy bitwy pod Arnhem we wrześniu 2011 roku, brytyjscy ministrowie desygnowali do prowadzenia rozmów w tej sprawie ówczesnego ambasadora Wielkiej Brytanii w Polsce Ricka Todda.- Rozmowy podejmowane przez Departament Polityki Europejskiej MSZ (przy wsparciu eksperckim MON) z ambasadorem nie przyniosły oczekiwanych efektów. Nieprzychylne stanowisko władz brytyjskich w sprawie powrotu do kwestii ponownej oceny roli gen. Sosabowskiego jest prezentowane konsekwentnie i nie ma sygnałów, aby w najbliższym czasie mogło się zmienić - tłumaczy MON.
Resort zapewnia jednak, że czyni starania - także na arenie międzynarodowej - by przypominać zasługi żołnierzy gen. Sosabowskiego. To m.in. obchody święta 6. Brygady Powietrznodesantowej noszącej imię generała, udział spadochroniarzy i polskich władz w obchodach rocznicy bitwy w Holandii, przygotowywanie wystaw i publikacji, informatora dla żołnierzy sił ISAF w polskiej i angielskiej wersji językowej. Planowane jest też wydanie biografii gen. Sosabowskiego (w dwóch wersjach językowych). MON wsparło też merytorycznie przygotowanie uchwały Senatu RP w sprawie uczczenia 120. rocznicy urodzin gen. Stanisława Franciszka Sosabowskiego i ustanowienia września 2012 roku miesiącem jego pamięci. Jak jednak wskazuje MON, z uwagi na międzynarodowy charakter sprawę właściwego uhonorowania gen. Sosabowskiego prowadzi MSZ, a resort obrony wspiera te działania. W tym roku przypadła 120. rocznica urodzin gen. Sosabowskiego. Z tej okazji Senat RP przyjął uchwałę oddającą hołd pamięci dowódcy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego oraz ustanawiającą wrzesień 2012 roku miesiącem jego pamięci. Jak podkreślono, postać gen. Stanisława Sosabowskiego jest "symbolem niezłomnego patrioty, walczącego o wolność Ojczyzny i dobrego dowódcy dbającego o swoich podwładnych. Jest też uosobieniem odwagi i uporu w realizacji celów. Generał Sosabowski jest w Polsce uważany za patrona spadochroniarstwa wojskowego".
Stanisław Franciszek Sosabowski urodził się 8 maja 1892 r. w Stanisławowie. Służył w armii austro-węgierskiej, potem w Wojsku Polskim. W 1939 roku dowodził warszawskim 21. pułkiem piechoty "Dzieci Warszawy". Wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski i przedarł się z informacją o sytuacji w kraju do siedziby rządu na uchodźstwie w Paryżu. Tam został dowódcą 4. Dywizji Piechoty, a po ewakuacji do Anglii dowódcą formującej się 4. Kadrowej Brygady Strzelców, którą przekształcił w pierwszą polską jednostkę spadochronową. Po wybuchu Powstania Warszawskiego jednostka wzięła udział w największej w II wojnie operacji powietrzno-desantowej aliantów "Market-Garden". Jej celem było opanowanie mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem. Operacja zakończyła się porażką, a za współwinnego uznano Sosabowskiego, zarzucając mu niedopuszczalną krytykę brytyjskiego dowództwa. Na żądanie Anglików w grudniu 1944 r. odebrano mu dowództwo, a następnie zdemobilizowano. Pozostał w Wielkiej Brytanii. Pracował jako magazynier, utrzymując żonę i ociemniałego w Powstaniu Warszawskim syna. Zmarł w 1967 r. w Londynie. Dwa lata później jego prochy spoczęły na warszawskich Powązkach Wojskowych.

Marcin Austyn

Nasz Dziennik Piątek, 25 maja 2012, Nr 121 (4356)

Autor: au